Convenanten

Op 1 mei 2023 is het IMVO-convenant voor de Hernieuwbare Energiesector officieel van start gegaan. Eind 2023 zetten 44 zonne- en windenergiebedrijven, brancheorganisaties, de Nederlandse overheid, een kennisinstelling, ngo’s en vakbonden zich gezamenlijk in voor verduurzaming van internationale ketens. Doel van het convenant is om door samenwerking misstanden in de keten, zoals ontbossing, verlies van natuurlijke habitats en dwangarbeid te identificeren, aan te pakken en te voorkomen. 

Op basis van kennissessies en stakeholderbijeenkomsten worden handleidingen ontwikkeld voor bedrijven. Daarnaast is de basis gelegd voor de due diligence monitoring met een beoordelingskader en een monitoring tool. Ook zijn partijen begonnen met het verkennen van gemeenschappelijke duurzaamheidsuitdagingen en collectieve projecten, met thema’s uiteenlopend van arbeidsomstandigheden rond mijnbouwactiviteiten tot het vergroten van ketentransparantie. 

Uit de jaarrapportage van het Convenant Duurzame Kleding en Textiel blijkt dat deelnemende bedrijven zichtbare stappen voorwaarts zetten ondanks de coronapandemie. Zo voldoet bijna 80 procent van de bedrijven aan de convenantsverplichtingen. De productieketens werden steeds transparanter: van 4.788 unieke productielocaties zijn de gegevens openbaar. Daarbij kozen steeds meer bedrijven ervoor om zelf hun productielocaties te publiceren. Stakeholders kunnen hen zo beter vinden om misstanden aan te kaarten en samen te werken in projecten. Het aandeel duurzamere grondstoffen nam toe van 38 naar bijna 50 procent. Het convenant riep de keten op verantwoordelijkheid te nemen tijdens de coronapandemie. 

De samenwerking tussen de partijen binnen het convenant en met andere multi-stakeholder initiatieven leidde tot veel concrete activiteiten. Zo werd samengewerkt aan ‘toegang tot herstel’ in een aantal kledingfabrieken in India en Vietnam, een overzicht gepubliceerd met het verschil tussen het minimumloon en het leefbaar loon in een groot aantal landen, een transparantietool voor risico-analyse ontwikkeld, een gemeenschappelijk raamwerk opgesteld voor verantwoord inkopen en verscheen een rapport hierover met inzichten van inkopers en leveranciers. Via collectieve projecten werd een verbeterprogramma voor kledingververijen in China afgerond, een verbeterplan opgesteld om kinderrechten te beschermen in Turkije en binnen het Factory Support Program in India de eerste resultaten opgetekend. 

Het convenant breide het beoordelingskader verder uit met een praktische toelichting op elk beoordelingscriterium. Zo werd duidelijker wat van deelnemende textielbedrijven wordt verwacht. Het convenant werd na vijf en een half jaar afgesloten met een interactieve bijeenkomst. De ontwikkelde tools blijven beschikbaar voor de sector. In 2022 verschijnt een evaluatie. 

Het Nederlands-Vlaamse Initiatief TruStone blijft groeien. Meer dan tien nieuwe bedrijven en gemeenten sluiten zich aan, waaronder Rotterdam. Ook ngo ActionAid treedt toe. Een werkgroep start met de voorbereidingen voor een mogelijk vervolg op het convenant na 2024.

Uit de derde jaarrapportage blijkt dat inmiddels vier op de vijf deelnemende natuursteenbedrijven voldoen aan de convenantsafspraken. 

Het convenant brengt handreikingen uit voor importeurs en leveranciers die samenwerken met Chinese partners over veiligheid & gezondheid, werkuren & lonen, omstandigheden voor jonge werknemers, werknemerscontracten, sociale zekerheid en milieuomstandigheden. De maatschappelijke organisaties van het convenant brengen rapporten uit over de risico’s in fabrieken en groeves in Brazilië en Turkije.

De stakeholderdialoog tussen aangesloten bedrijven en exporteurs uit Rajasthan (India) wordt voortgezet met een werkbezoek aan de regio. De deelnemers volgden trainingen, bezochten productielocaties en voerden veel gesprekken met werknemers over arbeidsrisico’s en arbeidsomstandigheden. Het werkbezoek is onderdeel van het SER-project ‘Betekenisvolle stakeholderdialoog in internationale ketens’. 

De partijen van het IMVO-convenant voor de Metaalsector kijken terug op een productief jaar, blijkt uit de jaarrapportage 2022-2023. Dankzij werkbezoeken en kennisuitwisseling is meer wederzijds begrip ontstaan en is het vertrouwen tussen partijen versterkt. Dit resulteert in actieve nieuwe samenwerkingen op thema’s zoals gezondheid en veiligheid in mijnen en de risico’s op kinderarbeid bij recycling van metalen. Daarnaast neemt dankzij trainingen en kennissessies de kennis over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) bij bedrijven toe. 

Ook wordt een Due Diligence Risk Matrix ontwikkeld, een tool waarmee bedrijven de risico’s voor 39 grondstoffen in de metaalsector in kaart kunnen brengen. In het laatste jaar van het convenant worden de collectieve projecten verder doorontwikkeld. Ook wordt samenwerking gezocht met bedrijven en stakeholders buiten het convenant om kennis te delen en het bewustzijn over IMVO in de sector te vergroten. 

Het convenant is 31 december 2022 geëindigd. De laatste monitoring heeft plaats in 2023.

De onafhankelijke Monitoringscommissie concludeert in haar vierde en tevens laatste rapport dat vooruitgang is geboekt bij de implementatie van de OESO-richtlijnen en daarmee in de verankering van de zes ESG due diligence-stappen in de beleggingsketen. Het is echter niet gelukt om alle afspraken te behalen. De sector wil via stakeholderdialogen pensioenfondsen blijven ondersteunen met hun due diligence-activiteiten.

De stuurgroep roept in haar reactie de pensioenfondsen die nog niet geheel voldoen na einddatum van het convenant op om alsnog de afspraken te implementeren.

Samen met de overheid, een vakbond en ngo’s, hebben Nederlandse sierteeltpartijen in 2019 afspraken gemaakt over een meer verantwoorde internationale sierteeltproductie en deze vastgelegd in het Internationaal MVO-convenant Sierteeltsector. Het tweede jaar van het convenant is cruciaal om door te pakken op de thema’s die in het eerste jaar in de grondverf zijn gezet en in het derde jaar tot brede implementatie moeten gaan leiden. 
 
Zo is er een helder rapport gekomen over hoe due diligence in de sector, zowel collectief als voor individuele bedrijven, en duurzaamheidstandaarden opgepakt kunnen worden en welke tools daarbij kunnen worden ontwikkeld. Stappen zijn gezet richting verbreding van verankering van deze aanpak door middel van een uniforme Code of Conduct en de aansluiting binnen het Floriculture Sustainability Initiative (FSI). Ook de nieuwe en complexe uitdaging om concrete stappen te zetten op de weg naar leefbaar loon zijn binnen het convenant omarmd. Pilots in Ethiopië, Uganda en Kenia hebben tot eerste inzichten geleid. In het laatste jaar van het convenant wordt dit verder verbreed en zal in (leer-) projecten met retail, handel en producenten een start worden gemaakt met het verkleinen van het leefbaar loon gat voor de werknemers. Tenslotte zijn de actiepunten rondom gewasbescherming en milieu impact verder opgepakt, waarbij het convenant zich buigt over hoe ze de Milieu Indicator Gewasbescherming internationaal kunnen toepassen in de sierteeltsector. 
 
De totstandkoming van het convenant is begeleid door de SER. Sinds de aanvang van het convenant levert Initiatief Duurzame Handel (IDH) het secretariaat om de uitvoering van de activiteiten te ondersteunen.

In het convenant spelen kennisdeling en implementatie van gepaste zorgvuldigheid een belangrijke rol via intervisiegroepen, kennissessies en webinars. Onderwerpen die aan bod komen, zijn onder meer mensenrechten, toegang tot herstel en verhaal, voedseltransitie, duurzaamheidswetgeving en activiteiten binnen het jaarthema biodiversiteit. In dat kader verschijnt ook een KPI-raamwerk hoe bedrijven kunnen werken aan de verduurzaming van sojaproductie.

Het convenant eindigt 31 juli 2023. De onafhankelijke Monitoringscommissie brengt haar vijfde en tevens laatste rapport uit over de periode 1 januari 2022 – 31 juli 2023. De resultaten geven onder meer aan dat de middelgrote en grote verzekeraars vooruitgang hebben geboekt om hun beleggingspraktijk in overeenstemming te brengen met de OESO-richtlijnen en de UNGP’s. De hoofddoelstelling van het convenant is echter niet behaald. De stuurgroep van het convenant roept in haar reactie verzekeraars op om de weg omhoog voort te zetten.

Het Convenant voor de Voedingsmiddelensector wordt op 30 juni 2023 afgerond. Uit de eindevaluatie blijkt dat het convenant het bewustzijn over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) in de sector heeft vergroot. De ambitieuze doelstellingen zijn slechts deels gerealiseerd maar er werden belangrijke concrete resultaten geboekt die als basis dienen voor verdere samenwerking. 

De laatste jaren van de convenantsperiode werd vooral ingezet op de ondersteuning van bedrijven bij de toepassing van due diligence om ‘impact on the ground’ te realiseren. De jaarlijkse self-assessment scan, de due diligence roadshow (een praktische tweedaagse training) en de start van het Local Expert Network worden als succesvolle convenant-initiatieven gezien. Hiermee is het convenant voorwaardenscheppend geweest voor langetermijnimpact. Bedrijven zijn in staat gesteld de OESO-richtlijnen toe te passen in de eigen bedrijfsvoering, waarmee zij ook na afloop van het convenant verder kunnen gaan.