Jongere medewerkers (tussen de 15-34) geven relatief vaak aan dat zij overgekwalificeerd zijn voor het werk (37% ten opzichte van 31% bij 55-plussers in 2021). Ook de aard van het dienstverband lijkt hier uit te maken. Waar in 2021 50% van de oproep- of invalkrachten aangeeft overgekwalificeerd te zijn, betreft dit percentage voor vaste krachten 30%. De verschillen tussen opleidingsniveau zijn beperkt. Middelbaar opgeleiden (havo-mbo)geven iets vaker aan overgekwalificeerd te zijn (34% t.o.v. 30% bij hoogopgeleiden). Verder geven medewerkers in de sector handel relatief vaker aan overgekwalificeerd te zijn (40%) ten opzichte van het totaal (32%). In de bouw sector geeft slechts 23% aan overgekwalificeerd te zijn.

Er lijken weinig verschillen te bestaan tussen werknemers met een verschillend opleidingsniveau en ook de leeftijd lijkt niet veel uit te maken. Uitzendkrachten ervaren in 2020 het vaakst een hoge mate van kwalificatieveroudering (26%) en oproep- en invalkrachten het minst (16%). Tussen de verschillende sectoren en bedrijfsgrootten zijn de verschillen ook beperkt. Overigens zijn medewerkers die te maken hebben met kwalificatieveroudering niet per se een kwetsbare groep, want mensen die hiermee te maken hebben, zijn vaak ook meer bezig met leren en ontwikkelen (De Grip, 2021). Het is dus meer een indicatie van de (gevoelde) noodzaak voor leven lang ontwikkelen, die dus ook wordt omgezet in actie.

Leeftijdscategorie en hoogst behaalde opleidingsniveau lijkt weinig invloed te hebben op de mate van onder- en over kwalificatie onder zzp’ers. Wel zijn er sectorale verschillen. Overkwalificatie komt onder zelfstandigen het meest voor in de bouw (34% in 2020) en het minst in de landbouw (22% in 2020). Het aandeel zelfstandigen in de bouw dat aangeeft overgekwalificeerd te zijn, is gestegen van 13% in 2014, tot 22% in 2020.

Door de jaren heen is er geen duidelijke trend waar te nemen. In grote vestigingen zijn werkgevers het vaker in (zeer) sterke mate eens dat medewerkers te laag zijn opgeleid voor hun taken. Binnen de sectoren zijn er ook geen grote verschillen, al is in 2021 in de sector landbouw een stijging van 0 naar 6% te zien van werkgevers die vinden dat medewerkers te laag zijn opgeleid. Algemeen gesproken is er vanuit werkgevers geen signaal dat er op dit moment een (sterke) mismatch is tussen het personeel en de taken die ze moeten uitvoeren.

Hoogopgeleide werknemers geven in 2020 twee keer zo vaak aan behoefte te hebben aan een opleiding of cursus (52%) ten opzichte van lager opgeleiden (25%). Oudere werknemers van 55+ geven minder vaak aan behoefte te hebben aan een opleiding of cursus (23% in 2021) en ook oproep en invalkrachten hebben aanzienlijk minder vaak behoefte aan opleidingen (25%) dan gemiddeld (42%). Ook lijkt de bedrijfsgrootte van invloed te zijn. Zo geven medewerkers in kleine bedrijven slechts in 32% van de gevallen aan behoefte te hebben, ten opzichte van 46% in bedrijven met 100 of meer medewerkers. Binnen de sectoren wijken vooral de handel (34% in 2020) en de landbouw- sector (31% in 2021) aanzienlijk af van het gemiddelde (42%).

De behoefte aan een opleiding onder zzp’ers lag in het verleden wat lager dan de behoefte bij werknemers. De afgelopen jaren is de behoefte onder zzp’ers toegenomen, van 34% in 2014 naar 38% in 2020 , en is het verschil met werknemers verkleind. Onder zzp’ers zien we soortgelijke verschillen in de subgroepen als bij werknemers. Ook hier is de opleidingsbehoefte in 2020 aanzienlijk groter bij hoogopgeleide zzp’ers (46%) dan bij laagopgeleiden (18%). Wederom hebben jongere zzp’ers (15-34) meer behoefte (47% in 2020) dan 55-plussers (25%). Over de jaren heen zijn deze percentages min of meer stabiel. Daarnaast blijkt dat zzp’ers in de zorg het vaakst aangeven behoefte te hebben aan een opleiding of cursus (59%). Dit percentage is beduidend hoger dan onder werknemers in de zorg (41%). Ook onder zzp’ers en de zakelijke sector (44%) en recreatie (42%) is de behoefte aan opleiding bovengemiddeld, in de landbouw (20%) en de handel (24%) ondergemiddeld.

Hoogopgeleide werknemers vinden leermogelijkheden belangrijker (96%) dan laagopgeleiden (82%). Ook oudere medewerkers hechten minder belang aan leermogelijkheden (82% onder 55-plussers, ten opzichte van 95% onder 15-34 jarigen). Het type dienstverband lijkt niet veel impact te hebben op de mate waarin werknemers leermogelijkheden van belang vinden. In grote bedrijven (van 100+ werknemers) wordt er iets meer belang gehecht aan leermogelijkheden (93% in 2021) dan in kleine bedrijven (van tussen de 1-9 werknemers) (87% in 2021). Verder zien we dat over alle sectoren heen, werknemers in de zorg het meeste belang hechten aan leermogelijkheden in het werk (93% in 2021).

Ouderen zijn meer tevreden dan jongeren (89% t.o.v. 82%). Bij de contractvormen wijken vooral de uitzendkrachten en oproepkrachten af van het gemiddelde (74% en 77% respectievelijk), maar bij beide zien we wel een licht positieve trend in de tijd, met name bij de uitzendkrachten. Ook de verschillen binnen sectoren zijn beperkt. In de bouw en zorg zijn de medewerkers iets meer tevreden en in de landbouw en handel iets minder dan gemiddeld.

Zzp’ers zijn vaker (heel) tevreden met de leermogelijkheden in het werk dan werknemers (gemiddeld 94%). Ook dit blijft redelijk stabiel in de tijd en de verschillen tussen subgroepen zijn klein.

Hoogopgeleide werknemers geven vaker aan dat ze leren makkelijk vinden dan laagopgeleiden (56% t.o.v. 45%). Het verschil tussen de jongeren tot 35 jaar en de 55-plussers is nog groter (respectievelijk 62% en 34% vindt het makkelijk). Verder vinden flexkrachten het vaker makkelijk dan mensen met een vast contract om nieuwe dingen te leren, wat mogelijk verklaard kan worden doordat jongeren oververtegenwoordigd zijn bij de flexkrachten. Bij de sectoren zien we een wisselend beeld. Wat opvalt is dat werknemers in de zorg minder vaak aangeven dat leren makkelijk is dan werknemers in de handel en in de landbouw, en dat er tegelijkertijd in de zorg meer (formeel en informeel) wordt geleerd dan in de handel en landbouw.