RI&E

In de Arbowet staat dat de werkgever moet zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en daartoe een beleid dient te voeren (art. 3 Arbowet). Daarnaast legt de werkgever op grond van art. 5 Arbowet het arbeidsomstandig­hedenbeleid vast in een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Deze RI&E bevat een beschrijving van de gevaren en de risicobeperkende maatregelen. Het COVID-19-virus is zo’n gevaar op de werkplek. Veel bedrijven en sectoren hebben een coronaprotocol vastgesteld. Daarin is vastgelegd hoe het werk in coronatijd zo veilig en verantwoord mogelijk kan worden gedaan. Een coronaprotocol heeft geen juridische status binnen de Arbo-regelgeving, en kan daarom de RI&E niet vervangen. De RI&E moet dus soms worden aangepast. Voor het opstellen, wijzigen of intrekken van de RI&E heeft de or instemmingsrecht op grond van art. 27 lid 1d WOR. 

Temperaturen tijdens corona

Werkgevers kunnen behoefte hebben om vast te stellen of hun werknemers aan het begin van hun werkdag koortsvrij aan het werk gaan. Dit om gevaar voor besmetting van collega’s en klanten met het COVID-19-virus te beperken. Temperaturen van de werknemer door de werkgever en registratie daarvan is niet toegestaan. Zelfs niet met instemming van de werknemer of de or.

Een werkgever mag geen gezondheidstests doen en gezondheidsgegevens verwerken. Dat is voorbehouden aan een bedrijfsarts. Bovendien is temperaturen een onbetrouwbaar middel om vast te stellen of een werknemer besmet is. Mede daarom is het een ontoelaatbare inbreuk op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Een wettelijke grondslag ontbreekt.

De werkgever mag dus de or niet om instemming vragen om de temperatuur van de werknemers te meten en met de uitslag hiervan iets te doen. Bij een eventuele instemming van de or kunnen werknemers die menen dat hun recht op privacy geschonden is, een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens of, in het uitzonderlijke geval dat geen sprake is van verwerking van persoonsgegevens, naar de rechter stappen.

Mondkapjesplicht
Vanaf 1 december 2020 werd het van tijd tot tijd verplicht om een mondkapje te dragen in openbare plekken die binnen zijn, zoals winkels, scholen en openbaar vervoer. Nadat dit in de loop van 2021 werd versoepeld, ging in verband met een oplopende besmettingsgraad per 6 november 2021 de mondkapjesplicht weer gelden op meer locaties.

De verplichting geldt niet voor gebouwen die niet vrij toegankelijk zijn voor publiek. Maar hier kan de werkgever het toch nodig vinden om in het kader van de bescherming van zijn werknemers het dragen van mondkapjes verplicht te stellen. 
Het instructierecht van de werkgever, in combinatie met de plicht om voor een gezonde en veilige werkomgeving zorg te dragen, brengt met zich mee dat hij in voorkomende gevallen het dragen van mondkapjes ook van zijn werknemers kan eisen, ook al gaat het daarbij om een inbreuk op de privacy. 
Voorwaarde is wel dat andere maatregelen, zoals voldoende afstand houden en afschermen, niet mogelijk zijn of onvoldoende bescherming bieden. Daarbij is ook het type mondkapje van belang. 

Privacy bij thuiswerken

Bij privacygerelateerde onderwerpen en personeelsvolgsystemen bij (verplicht) thuiswerken gelden dezelfde regels als wanneer je op kantoor werkt. Voor controlemaatregelen moet de bestuurder een gerechtvaardigd belang, een legitiem doel hebben. Verder gelden daarvoor diverse regels, afhankelijk van het doel en de wijze van controle. Die zijn te vinden op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens. De or heeft instemmingsrecht, een pvt informatie- en overlegrecht.

Coronavaccinatie

Het vaccineren tegen het coronavirus is in Nederland op 6 januari 2021 gestart. Werkgevers hebben de wettelijke plicht om voor een veilige werkomgeving te zorgen. Veel werkgevers zouden daarom graag zien dat al hun werknemers zich laten vaccineren. Er geldt in Nederland echter geen vaccinatieplicht. Daarnaast is er het grondrecht van onaantastbaarheid van het lichaam. Werkgevers kunnen daarom vaccinatie niet van hun werknemers eisen. In het kader van de privacywetgeving mogen ze er zelfs niet naar vragen.

Arbeidsvoorwaardelijke maatregelen in het geval dat een werknemer weigert zich te laten vaccineren komen pas in beeld als deze zijn functie zonder vaccinatie niet meer kan uitoefenen. Dat zal niet snel het geval zijn.

Coronatoegangsbewijs
Vanaf 25 september 2021 werd in de Nederlandse horeca, cultuur en evenementenbranche een coronatoegangsbewijs verplicht gesteld. Het coronatoegangsbewijs is een bewijs in de vorm van een QR-code dat de houder volledig gevaccineerd is, genezen is van een besmetting, of recent negatief getest is op het coronavirus. Bij het uitlezen van de code valt niet te zien of de houder gevaccineerd, getest, of genezen is.

Op 22 november 2021 werd een wetsvoorstel ingediend om het coronatoegangsbewijs in sommige gevallen ook op de werkvloer en bij het bezoeken van bepaalde plaatsen in te zetten. (Tijdelijke wet verbreding inzet coronatoegangsbewijzen). De behandeling van het voorstel is door de Tweede Kamer aangehouden tot januari 2022.

Als het voorstel tot wet wordt verheven kan er mogelijk een rol voor de or zijn weggelegd op grond van artikel 27 lid 1d WOR: een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden.